“زیست شناسی علم بررسی حیات است”
در ابتدا به نظر میرسد پدیده ی حیات تعریفی ساده و کوتاه داشته باشد اما این گونه نیست . درواقع تعریف حیات بسیار دشوار و حتی غیر ممکن است بنابراین به ناچار معمولا به جای تعریف حیات صفات جانداران را بررسی می کنیم .
می توان گفت که تمام جانداران ۷ ویژگی مشترک دارند:
- نظم و ترتیب
- هومئوستازی(جانداران می توانند وضع درونی خود را در حد ثابتی نگه دارند)
- رشد و نمو
- مکانیسم جذب و استفاده از انرژی
- پاسخ به محیط
- تولید مثل
- سازش با محیط
سطوح مختلف حیات
یکی از ویژگی های جالب حیات ، گستره عظیم و سطوح سازمان یابی آن است. شکل زیر نمای کلی از زیست کره را نشان میدهد. در واقع زیست کره شامل همه ی محیط های زیست کره زمین ، از جمله خشکی ها ، اقیانوس ها ، دریاها ، دریاچه ها می باشد.
- گستره ی حیات از اتم شروع و با زیست کره پایان می پذیرد.
- یاخته ، پایین ترین سطح ساختاری است که همه ی فعالیت های زیستی در آن انجام می شود. یاخته در همه ی جانداران واحد ساختاری و عملی حیات است.
زیست شناسی چه کاربردی در زندگی انسان دارد ؟
تامین غذای سالم و کافی :
یکی از راه های بدست آوردن غذای بیشتر و بهتر ، شناخت بیشتر گیاهان است . ما چه بخواهیم چه نخواهیم غذای موردنیازمان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از گیاهان تامین می شود. بنابراین زیست شناسان با تغییرات در ژن های گیاهان (دست ورزی در ژن ها) می توانند گیاهان را برای تولید بهتر و بیشتر آماده کنند مثلا گیاهان خودرو به راحتی در محیط های مختلف سازگارند ، رشد می کنند ، سریع تولید مثل می کنند و…زیست شناسان می توانند ژن های دلخواه را از این گیاهان انتخاب کنند و این ژن ها را به به روش مهندسی ژنتیک به گیاهان زراعی منتقل کنند و باعث ایجاد صفات مطلوب در این گیاهان شوند. یا مثلا با انتقال ژن گاو هایی با شیر دهی زیاد به گاو هایی با شیر دهی کم ، میزان تولید شیر را افزایش داد یا پروتئین خاصی را در شیر این جانوران پدیدار کرد.
حفاظت از بوم سازگان ها ، ترمیم و باز سازی آن ها:
انسان جزئی از حیات است ، بنابراین نمی تواند بی نیاز از موجودات زنده دیگر به زندگی خود ادامه دهد . به طور کلی منابع و سود هایی را که مجموع موجودات زنده هر بوم سازگان دربردارند ، خدمات بوم سازگان نام دارد . میزان این خدمات به میزان تولید کنندگان آن بستگی دارد. پایدار کردن بوم سازگان به طوری که با تغییر اقلیم ، تغییر چندانی در تولید کنندگی آنها رخ ندهد موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان می شود. زیست شناسان با استفاده از اصول علمی بازسازی بوم سازگان ها ، راهکار های لازم برای احیای آن را ارائه می کنند .
تامین انرژی های تجدید پذیر
نیاز انسان ها به انرژی در حال افزایش است و از طرفی استفاده بیش از حد مردم از سوخت های فسیلی مانند نفت و بنزین و گاز که منابع تجدید ناپذیری هستند و از طرفی باعث آلودگی هوا و گرم شدن زمین می شوند بسیار نگران کننده می باشد. لذا زیست شناسان بدنبال بهبود و افزایش تولید سوخت های زیستی هستند به عنوان مثال ما می دانیم که گیاهان سرشار از سلولز هستند. زیست شناسان می کوشند سلولز را به سوخت های دیگر تبدیل کنند مثلا می توان از ضایعات چوب و تفاله های محصولات کشاورزی مانند نیشکر ، روغن های گیاهان و سبزیجات ، سوخت زیستی ، مانند گازوئیل زیستی و الکل تولید کرد.
سلامت و درمان بیماری ها :
پزشکان و زیست شناسان با بررسی اطلاعاتی که روی ژن های هر فرد وجود دارد روش های درمانی و دارویی خاص هرفرد را طراحی می کنند و حتی از بیماری های ارثی او آگاه می شوند ، بیماری هایی که قرار است در آینده به آن مبتلا شود . پیش بینی می کنند و با اقدامات لازم ، اثر آن را کاه می دهند.
محدوده علم زیست شناسی چقدر است ؟
ممکن است با مشاهده ی پیشرفت ها و آثار علم زیست شناسی ، این تصور در ذهن ایجاد شود که این علم به اندازه ای توانا و گسترده است که می تواند به تمام سوال هایی که در ذهن انسان وجود دارد پاسخ بدهد و مشکلات ما را حل کند اما اینگونه نیست . علم زیست شناسی از علوم تجربی می باشد و این علوم محدودیت هایی دارند و نمی توانند به تمام سوالات ما پاسخ بدهند و از حل برخی از مسائل ناتوانند.
مشاهده اساس علوم تجربی است ، بنابراین در زیست شناسی ، فقط ساختار و یا فرایند هایی را بررسی می کنیم که برای ما به طور مستقیم قابل مشاهده و اندازه گیری اند.
امیدوارم از مطالعه ی این مقاله لذت کافی برده باشید.
